Mieści się on w zabytkowej kamienicy przy ulicy 3 Maja 16, w miejscu gdzie przetrzymywane oraz torturowane były ofiary tej zbrodni.

Nie zdążyłam pożegnać się ze swoim ojcem, bo sowieccy żołnierze nie dali nam na to czasu. Uświadomiliśmy sobie, że nasi bliscy już nigdy nie wrócą. Została nam jednak nadzieja, że chociaż odnajdziemy ich groby. Dzięki wam jest szansa, że kiedy nas zabraknie, ta tragedia nie stanie się jedynie zapiskiem w podręczniku do historii. Prosimy, byście nie ustawali w poszukiwaniu miejsc ich pochówku – mówiła Helena Cieńko, córka Wincentego Kozakiewicza.

Latem 1945 roku tysiące Polaków zostało aresztowanych. Bardzo wielu z nich zniknęło bez śladu. To, co się tu wówczas rozpoczęło, nie było przypadkowe. Była to największa masowa zbrodnia popełniona na cywilach w Europie po II wojnie światowej. Mówienie o tej zbrodni to nasz obowiązek. Dom Pamięci Obławy Augustowskiej stanie się strażnikiem pamięci i symbolem pielęgnowania prawdy historycznej – dodała minister kultury i dziedzictwa narodowego Hanna Wróblewska.  

Żyjemy w czasach, gdy odchodzą ostatni świadkowej czarnej dekady lat 40. XX wieku. Pamięć o przyczynach tamtych wydarzeń nie może jednak odejść wraz z nimi. Nie może również zostać zamknięta w publikacjach. Muszą ją podtrzymywać aktywni i zaangażowani ludzie. Potomkowie ofiar oraz wszyscy z nas. Powinni robić to z szacunku dla poległych czy pomordowanych, jak i z obowiązku, by przemoc nigdy nie powróciła – zaznaczył profesor Krzysztof Ruchniewicz, dyrektor Instytutu Solidarności i Męczeństwa im. Witolda Pileckiego.

Doradca prezydenta Paulina Malinowska-Kowalczyk przeczytała list Andrzeja Dudy do uczestników uroczystości. Prezydent podkreślił w nim, że obława augustowska była „planową eksterminacją tych, którzy nie złożyli broni, bo nie uznali zniewolenia za wyzwolenie”. Dodał, że jedyną winą ofiar była „wierność wolnej Polsce – niezależnej także od Moskwy”.

Nowoczesne muzeum powstało w zabytkowej kamienicy, zwanej Domem Turka. Nazwę tę budynkowi nadali mieszkańcy, ponieważ w obiekcie przed II wojną znajdowała się cukiernia, którą prowadził pochodzący z Turcji Kiamil Takosod. 

Podczas wojny stacjonowali tam zarówno Niemcy, jak i Rosjanie. Kamienica była siedzibą NKWD i to w niej przetrzymywane oraz katowane były osoby zatrzymane podczas obławy augustowskiej.

W 2021 roku budynek od prywatnego właściciela zakupił Instytut Pileckiego. Po gruntownym remoncie umiejscowił w nim muzeum.

Obchody 80. rocznicy obławy augustowskiej będą trwały przez cały tydzień. Zakończą się sobotnim koncertem w amfiteatrze.

Natomiast w niedzielę (13.07) o godz. 17 na naszej antenie premierę będzie miało słuchowisko „Obława”, zrealizowane przez nasze radio wspólnie z Instytutem Pamięci Narodowej oraz Polskim Radiem Olsztyn. Odsłuchać będzie można je także w piątek (18.07) w Gibach.

| red: tk, zmj